Flow
De psycholoog Mihaly Csikszentmihalyi beschreef flow als; ‘een staat van optimaal functioneren en presteren waarbij je hele zijn betrokken is en je al je kwaliteiten optimaal benut‘. Alles in je, je gedachten, gevoel, emoties, intenties en je acties zijn dan in afgestemd op elkaar. Omdat alles dezelfde kant op wijst, beweeg je je vloeiend en met minimale inspanning in deze richting. Het boeddhisme heeft het over de toestand van ‘effortless effort’ en sporters kennen dit als in vorm of ‘in the zone’ zijn. Alles gaat bijna als vanzelf en al je kwaliteiten, talenten en vermogens worden optimaal benut.
Hoe je het ook noemt, als het ‘stroomt’ in je leven lijkt alles te kloppen of op zijn plek te vallen. Je functioneert optimaal en je doet automatisch precies wat nodig is, zonder dat de dingen die je doet je energie lijken te kosten en alles vormt zich tot een harmonieus geheel. Het is alsof je op een weg rijdt en alle verkeerslichten op groen springen zodra je bij ze in de buurt komt.
Ook jij kent vast wel van die momenten of periodes in je leven of in sportwedstrijden waarin alles lijkt te lukken en wat er ook gebeurt moeiteloos verloopt. Op zo’n momenten is elke hindernis op je pad niet meer dan een uitdaging en doe je zelfs dingen waarvan je niet wist dat je ze kon!
Out of flow
Was het altijd maar zo’n feest. Tijdens ons leven worden we onvermijdelijk geconfronteerd met momenten of periodes dat het niet zo vloeiend loopt. Daar is niets mis mee en even ‘uit vorm’ zijn en weerstand ervaren helpt je aan levenservaring en om je te ontwikkelen tot een completer mens.
Leven in flow betekent niet dat er geen problemen of uitdagingen meer zijn in ons leven. Het gaat erom hoe je door het leven beweegt met deze uitdagingen en alles wat er gebeurt, dat je op de golven kunt surfen en je perspectief kan verbreden zodat alles wat er gebeurt je proces van groei en ontwikkeling ondersteunt en je op je levenspad blijft en in lijn met je doel de optimale versie van jezelf te worden.
Soms lopen we echter even vast. Wordt ons leven bepaald door vermoeidheid en fysieke en/of mentale klachten en zijn we zoekende. In onze huidige maatschappij worden we vaak sterk beïnvloed over wat goed voor ons is en we zouden moeten doen. Door alles wat aan ons trekt en de eindeloze opties lopen we onszelf steeds vaker en gemakkelijker voorbij. De grenzen worden daarbij soms zo ver overschreden dat het leidt tot burn-out of depressie en er helemaal niets meer uit onze handen komt.
Het is normaal geworden dat we geleefd worden door een drukke agenda. Het druk hebben wordt vaak zelfs gezien als een teken van succes. De vraag is echter of dat klopt. Het zorgt er al snel voor dat je terecht komt in een sleur en nog maar zelden stilstaat bij waar het nu echt om gaat in je leven. Waar je nu eigenlijk echt gelukkig van wordt. Sterker nog, als je iemand vraagt waar hij of zij echt gelukkig van wordt en vreugde en energie geeft, weten ze daar vaak niet direct een antwoord te geven. Hoe anders is dat bij kinderen. Die weten je dat precies en zonder aarzeling te vertellen. Het duurt echter niet lang voordat ook zij cultureel geconditioneerd worden en in aanraking komen met wat hun omgeving denkt wat goed voor ze is. De invloed van de goed bedoelende ouders (studeer voor een baan die goed betaald), de reclame van bedrijven (koop ons product en je wordt gelukkig) en de schijnwereld die gevormd wordt op sociale media, zorgt ervoor dat ze verward raken over wat hun gelukkig maakt in het leven en de doelen die ze nastreven.
Jongeren kiezen vaak onder invloed van sociale druk en verwachte werkgelegenheid en hoogte van inkomen voor een opleiding die ‘goed’ is. Ook consumeren ze waar het kan want dit geeft een kort geluksgevoel en is waartoe ze continue gestimuleerd worden in hun omgeving en online. Dat zorgt ervoor dat ze een levensstijl ontwikkelen die geld kost en samen met een eventuele studieschuld is er al snel de druk om de baan te nemen die voorhanden is, ook al is die wellicht niet overeenstemming met hun passie. De rekeningen moeten immers betaald worden. Daarbij geeft het vastigheid en stabiliteit, want de enorme hoeveelheid opties en kansen die er zijn om te studeren en werken, zijn voor veel mensen eerder verwarrend, stressvol en bedreigend, dan dat ze een gevoel van vrijheid geven. Onder invloed van alle druk, prikkels en verwachtingen zoeken mensen juist steeds meer stabiliteit en zekerheid tegenwoordig. Dat gaat zo ver dat ze vasthouden aan situaties die ze ongelukkig maken en niet met hun resoneren, omdat de zekerheid van weten wat er is groter is dan de angst voor het onbekende. Zo blijven mensen in hun baan of bij hun partner, ook al zorgt het vrijwel alleen voor stress, onrust en vervelende situaties. Naast de blindheid voor wat hun nu eigenlijk geluk, passie en energie oplevert, brengt dit hun nog verder weg van waar ze echt zouden willen zijn in het leven en staat dit de weg naar ontwikkeling en verdieping in de ‘juiste’ dingen in de weg.
Er is natuurlijk niets mis met het hebben van succes en een carrière nastreven. Als het echter voorwaarde wordt je goed te voelen is er een probleem. Omdat veel mensen tegenwoordig niet meer weten wat ze eigenlijk willen in het leven, zorgt dat ervoor dat we verstrikt raken in onszelf. Met als gevolg een neerwaartse spiraal ten aanzien van je functioneren en energie. Het doorbreken van deze cyclus en terugbrengen van de flow in je leven wordt daardoor steeds lastiger.
Creatief en ‘in vorm zijn’ is echter niet af te dwingen en ontstaat niet door gewoon nog harder te werken en dingen moeten. Dat werkt zelfs averechts en is het recept voor burn-out. De oplossing vind je door weer even terug naar jezelf te gaan. Het gaat erom weer contact te maken met je eigen drijfveren en voorkeuren. Vaak hoor je dat je daarvoor meer moet vertrouwen op je gevoelens en emoties en die moet volgen. Het zijn wellicht richtingaanwijzers waar je je kunt ontwikkelen maar geen goede raadgevers. Je gevoelens en emoties zorgen ervoor dat je ongezonde dingen eet en drinkt, voor Netflix kiest in plaats van meditatie en je reacties vanuit je emoties zijn doorgaans niet degene waar je de meeste verbindingen mee legt naar anderen. Ze leiden vaak tot dingen waarvan je hoopt dat anderen er niet achter komen, of als je ze bij anderen waarneemt je je afvraagt wat er mis is met hen. Het gaat erom je intuïtie te volgen, je innerlijke wijsheid. Die zit er nooit naast en wijst je altijd in de goede richting, voor jou en je omgeving. Intuitief doe je anderen en ook jezelf geen kwaad. Het helpt je de juiste keuzes te maken.
Flow is iets dat vanzelf ontwaakt als de ruimte ervoor ontstaat en de dingen die het in de weg staat oplossen. Net zoals dat het geval is bij geluk en ontspanning. Ook die zijn niet af te dwingen. Flow betekent dat de energie in je leven stroomt. Het betekent niet dat je de massa volgt en gewoon met elke wind meewaait. Het betekent dat je je eigen pad volgt, de weg die voor jou goed voelt, ook al wijkt dat wellicht af van wat je omgeving of maatschappij denkt of zelfs zegt dat dit is. Door dat te doen verandert futloosheid, zoekende zijn en stress, in balans, rust, overzicht en energie.
Wat drijft jou?
In onze maatschappij wordt succes vaak afgemeten aan carrière maken, veel geld verdienen en consumeren. Er is uiteraard niets mis met een goede baan en goed inkomen, je verliezen in leven om te werken is echter niet de oplossing voor een gelukkig leven. Of zoals deze Hollywood-ster het zei:
‘Ik zou willen dat iedereen rijk en beroemd zou kunnen zijn en alles kon hebben waarvan ze ooit gedroomd hebben, om er zelf achter te kunnen komen dat dit niet het antwoord is’ – Jim Carrey
Een eeuw geleden heeft ook een van de slimste mensen uit de historie zijn theorie over geluk gedeeld. Toen hij kort na het winnen van de Nobelprijs niet genoeg geld op zak had om een loopjongen fooi te geven, gaf hij hem een briefje met de volgende tekst erop:
‘Een kalm en bescheiden leven brengt meer geluk dan het najagen van succes en de constante rusteloosheid die dat met zich meebrengt’ – Albert Einstein
Het handgeschreven briefje is in oktober 2017 geveild voor 1,1 miljoen euro.
Onder invloed van de commercie en vele sociale en maatschappelijke verwachtingen van tegenwoordig, raken mensen steeds vaker hun individuele koers kwijt. Verliezen ze het zicht op – of ruimte voor – de dingen die ze het liefst zouden willen doen en ontstaan er obstakels die in de weg staan van waar ze echt gelukkig van worden.
De Australische verpleegkundige Bronnie Ware heeft mensen jarenlang op hun sterfbed gevraagd waarvan ze het meeste spijt hadden in hun leven. Het antwoord dat ze het meest te horen kreeg, was dat mensen er niet in geslaagd waren om te leven naar hoe ze dat zelf graag gewild hadden en zich te veel hadden laten leiden door verwachtingen van anderen.
Ik heb ook jarenlang wekelijks met stervende mensen gewerkt en kan je ook vanuit persoonlijke ervaring bevestigen dat op het sterfbed niemand denkt; ‘had ik maar meer tijd achter een beeldscherm of op kantoor doorgebracht’. De belangrijkste dingen in het leven staan vaak niet in je agenda.
Naar je primaire levensdoel
Gelukkig zijn is het primaire levensdoel van elk mens. Toch is dat doorgaans niet onze primaire focus. Dat komt omdat we afgeleid raken door de dingen om ons heen en onze geconditioneerde reactie erop en de druk en verwachtingen van anderen die we zo belangrijk maken omdat externe bevestiging is waar we doorgaans onze geluksmomentjes vandaan halen. Maar ook omdat we biologisch niet primair afgesteld zijn op het nastreven van geluk.
Onze sterkste primaire instinctieve drive is overleven. Daarom wordt onze aandacht ook sneller gericht is op negatieve dan positieve dingen omdat deze een mogelijke bedreiging kunnen betekenen. Fysiek hoeven we tegenwoordig niet zo heel veel meer te vrezen als het aankomt op overleven. We verkeren niet dagelijks in situaties die levensbedreigend zijn. Mentaal is het overleven echter groter dan ooit te voren en is het vaak vechten om je staande te houden en gezien te worden, zowel in het echte leven als de digitale wereld. Stress is daar de belangrijkste uiting van. Daarom is dit overlevingsmechanisme nog sterk actief en leidt het ons sterk af van de dingen doen die bijdragen aan gelukkig te zijn.
Het kost wat focus en overzicht om je te onttrekken aan de ‘ratrace’ van de maatschappij en je te richten op het pad dat bij jou past en jou gelukkig maakt. Iets dat prima kan terwijl je goed functioneert in de maatschappij. Het is een kwestie van helderheid en de focus op de juiste dingen richten. Als je je leven inricht met de dingen waar je blij van wordt en je energie geven, gaat het leven gemakkelijk en vloeiend. Zo komt je door focus naar flow.
Intuïtief weet je wat je wilt in je leven. Zaak is dat niet meer te laten overstemmen door de vele prikkels en verwachtingen of het ‘hoofd’. Dat gebeurt vaak omdat intuïtieve ingevingen niet volledig vertrouwd worden of niet eens aan de oppervlakte komen door te veel interne rumoer. Het hoofd zegt dat je het goed doet omdat je voldoet aan wat er van je verwacht wordt, het hart weet echter dat dit niet is wat je gelukkig maakt en je eigenlijk zou willen doen. We zijn goed geworden in rationaliseren maar zijn als mensen eigenlijk helemaal niet zo rationeel als we zelf vaak denken. Wat we echt willen of tot aangetrokken worden is iets dat gebeurt op gevoel en intuïtie. Dat is ook precies waar bijvoorbeeld de reclamewereld op inspeelt. Zij zijn niet erop gericht ons rationeel te overtuigen, ze proberen een bepaald gevoel bij ons te triggeren.
Terug naar flow is de focus op de dingen die met jou resoneren, waar jouw drive en passie vandaan komen. Door de juiste focus kom je vanzelf weer in de flow.
Het is vaak niet gemakkelijk te ontdekken wat het is dat je drijft. Het lijkt zo voor de hand liggend te zijn maar we zijn er soms zo lang of sterk van vervreemd geraakt dat we er niet meer bij kunnen. Als je ook nog eens een laag energieniveau hebt is de helderheid en creativiteit vaak zo laag dat je de weg eruit niet meer ziet. Een zetje in de juiste richting is dan vaak net even wat je nodig hebt.
